Son yıllarda yeniden gündeme gelen aralıklı oruç ile ilgili diyetisyen Pınar Doğan’dan bana bilimsel makaleleri ve çeşitli oruç tiplerini bulmasını rica ettim. Maalesef aralıklı oruç genelde amacını aşıp, kilo vermek isteyen insanların kötüye kullandığı bir yöntem olmaya başlamıştır. Bir de bazıları bu yöntemi “moda” bir diyet olarak görmektedir. Mesela kafede arkadaşlarıyla bir araya gelen birisi yemek almadığında ve “Aaa sen yemiyor musun?” diye sorduklarında, “Ben artık Pazartesi, Çarşamba ve Cuma günleri oruç tutuyorum. O yüzden sadece bitki çayı içeceğim.” gibi bir cevap alabilirsiniz. Tabii arkadaşlar da hemen merakla sorarlar “O da ne?”, “Nasıl oluyor bu iş?” Siz de merak ettiyseniz hem senelerin tecrübelerine hem de bilimsel verilere dayanarak yazdığım yazıyı okuyabilirsiniz.
Orucun amacı nedir? Orucun amacı birçok kişiye göre değişebilir. Farklı dinlerde, farklı şekillerde oruç tutma ritüelleri vardır ve uygulayan kişiler yaptıkları şeyin doğruluğuna sonuna kadar yürekten inanırlar. O zaman biri doğru, diğeri yanlış demek de hatalı olacaktır.
Oruç sadece vücudun değil, zihnin ve ruhun da dinlendiği bir arınma zamanı olmalıdır. Oysa bizler tam tersine tüm gün vücudumuzu aç ve susuz bıraktığımız gibi, sonrasında da sanki kıtlıktan çıkmışçasına ne görürsek saldırırız. Vücudun dengesi tamamen bozulur ve insanın üzerine bir ağırlık çöker. Oruç tutmanın amaçlarından bir tanesi de sindirim sistemini dinlendirmektir. Fakat bizler ya ertesi gün aç kalacağımızdan korkarak gereğinden fazla yeriz ya da nasıl olsa bütün gün bir şey yemedik, istediğimiz kadar yiyebiliriz diye düşünürüz. Neden her ne olursa olsun, sonuç aynıdır. Gereğinden fazla yiyerek sisteme yüklenmektir. Bütün gün aç kalan sistem, ertesi gün de aynı şeyle karşılaşıp aç kalırım korkusuyla yenilen yemeğin birçoğunu depolamaya başlar.
Hangi orucu tutarsanız tutun, lütfen hakkını vererek yapın. Oruçlar kilo vermek için tutulmaz. Eğer sadece bunun için yaparsanız çok büyük olasılıkla hüsrana uğrarsınız. Oruçların yan etkisi olarak kilo kaybı gelebilir ama sadece kilo verme amaçlı tutulan oruçlar kısa süreli olduğu gibi vücutta da istenmeyen hasarlar bırakabilir. Geçmişte bir arkadaşımıza, gittiği diyetisyeni haftanın bir günü istediğini yeme izni vermişti. Kızcağız o gün “İstediğimi yiyebilirim.” diyerek sabahtan akşama kadar gününü yemekle geçirmiş ve akşam acile kaldırılıp midesi yıkanmak zorunda kalmıştı. Her şeyin aşırısı fazla olduğu gibi yemenin de yememenin de aşırı durumlarından kaçınmanızı önemle tavsiye ederim.
Yapılan tüm bilimsel klinik çalışmalarda, düzgün yapıldığında aralıklı oruç tutmanın esasında birçok rahatsızlığa ve genel olarak vücut sistemine iyi geldiği kanıtlanmıştır. Bugün bilim dünyası bile az yemenin sisteme ne kadar iyi geldiğinden bahsetmektedir. Yine yapılan çalışmalarda; Aralıklı oruç tutmanın glikoz metabolizmasında şeker dengesini düzenlemeye yardımcı olabileceği, kilo kaybında yardımcı olabileceği ve kalp damar sağlığı üzerinde olumlu etkiler gösterebileceği görülmüştür.
Fakat herkes aralıklı oruç tutmamalıdır. Kesinlikle tutmaması gerekenler:
Hamileler
Emzikli anneler
İnsülin hassasiyeti olan bireyler
Tip 1 ve Tip 2 diyabet hastaları
Regli kesintileri yaşayan kadınlar
Çok zayıf kişiler
Düşük tansiyon hastaları
İlaç tedavisi uygulayan hastalar
Geçmişinde ya da hali hazırda yeme bozukluğu olan kişiler
En popüler üç çeşit aralıklı oruç uygulaması:
16/8 metodu – Sabah kahvaltısı yok. Gün içinde yemek için sekiz saat zaman aralığı belirleniyor. Örnek: 13:00-21:00 arası istenilen saatlerde yemek yeniyor ve geriye kalan 16 saatte oruç tutuluyor. Kadınlarda oruç tutma süresi 14-15 saat olarak gözlemlenmiş. 16 saat oruç tutmak zor gelebiliyor. Oruç tutulan sürede su, kahve ve kalorisiz içecek tüketimi serbest. Eğer kişiler yemek yiyebildikleri saatlerde protein ağırlıklı beslenirlerse daha az açlık hissediyorlar. DİKKAT: Bunu KİLO VERMEK için yapan bazı kişiler 8 saat boyunca çok sağlıksız ve normalden fazla yiyip sonrasında kendilerini açlığa talim ediyorlar. Böyle bir durumda sisteme çok daha fazla yükleme yapılıp, yararından çok zarar veriliyor.
YE-DUR-YE methodu – Haftada 1-2 kez 24 saat boyunca hiçbir şey yenilmiyor. Sadece su, kahve ve kalorisiz sıvı tüketimi serbest. Haftanın diğer günlerinde normal şekilde yenilmeye devam ediliyor. DİKKAT: KİLO VERMEK isteyenler 24 saatin ardından bazen yemeğe saldırıyorlar. Tabii bu durumda oruç yine tamamen olumlu etkilerini kaybetmiş oluyor.
5:2 methodu – Haftada iki gün 500-600 kalori alarak besleniliyor. Haftanın diğer beş gününde normal yemek düzenine devam ediliyor. DİKKAT: Bugünlerde nasıl olsa az yedim diye diğer günlerde yemeğe saldırı olursa oruç yine tüm anlamını yitirmiş oluyor.
Editör: Uzman Diyetisyen Didem Kanca Üstay
Comments